Oʻzboshimchalikning oʻzi nima? Uning uchun qanday javobgarlik belgilangan?
Bu oʻz xohishiga koʻra, boshqalarning huquqlariga, huquqiy normalariga hamda mavjud qoidalarga muvofiq ishlashdan bosh tortuvchi xulq-atvorda koʻrinadi.
Oʻzboshimchalik uchun javobgarlik qonunlar va maʼmuriy javobgarlik turli mamlakatlarda, shu jumladan Oʻzbekistonda ham belgilangan. Oʻzbekistonda maʼmuriy javobgarlikka kelsak, ayrim holatlarda oʻzboshimchalik uchun maʼmuriy jarimalar yoki boshqa javobgarliklar belgilangan. Masalan, qonunlar va meʼyoriy hujjatlarni buzgan holda ish qilgan, oʻzboshimchalik yoʻli bilan boshqalarning huquqlarini buzgan shaxslar ayrim hollarda javobgarlikka tortilishiga sabab boʻladi.
Oʻzbekiston RespublikasiningMaʼmuriy javobgarlik toʻgʻrisidagi kodeksining 200-moddasida oʻzboshimchalik uchun javobgarlik belgilangan.
Oʻzboshimchalik, yaʼni oʻzining haqiqiy yoki nazarda tutilgan huquqini fuqarolarning huquqlariga yoki qonun bilan muhofaza etiladigan manfaatlariga, davlat manfaatlari yoki jamoat manfaatlariga jiddiy zarar yoki ziyon keltirmagan holda oʻzboshimchalik bilan amalga oshirish— fuqarolarga bazaviy hisoblash miqdorining uchdan bir qismidan bir baravarigacha, mansabdor shaxslarga esa — bir baravaridan uch baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab boʻladi.
Oʻzboshimchalikning ijobiy va salbiy jihatlarini tahlil qilish muhim. Chunki bu faoliyatning har tomonlama tushunilishini va unga qanday munosabatda boʻlish kerakligini belgilashga yordam beradi.
Ijobiy jihatlari:
Salbiy jihatlari:
5.Ishchanlik va ish hosildorligiga salbiy taʼsir: Oʻzboshimchalik olib kelgan xatolar va yanglish qarorlar ish faoliyatida foydasizlik va past ish hosildorligiga olib kelishi mumkin.
Oʻzboshimchalikning ijobiy jihatlari, agar qonunlar va axloqiy meʼyorlarga muvofiq boʻlsa, ijodiy va innovatsion faoliyatlar orqali foydali natijalarga olib kelishi mumkin. Ammo uning salbiy jihatlari jamiyatning huquqiy va ijtimoiy tartibini buzish, qonunbuzarlik va boshqa shaxslar huquqlariga zarar yetkazish bilan bogʻliq boʻlishi mumkin. Shuning uchun har doim huquqiy chegaralar va maʼmuriy meʼyorlar doirasida harakat qilish muhim.
Gurlan tuman YXKM boshlig‘i E.Raxmatillayev
